Makale

Disleksi Nedir? Belirtileri ve Destek Yöntemleri

Disleksi Nedir? Belirtileri ve Destek Yöntemleri

05.07.2025

Disleksi, çocuğun okuma, yazma, konuşma ve öğrenme becerilerini etkileyen nörogelişimsel bir farklılıktır. Yaygın inanışın aksine zekâ geriliği ya da isteksizlikle ilgili değildir. Disleksi, beynin bilgiyi işleme biçiminin farklı olmasından kaynaklanır.

Genellikle okul çağında fark edilir. Okuma-yazma öğrenme süreci başladığında belirtiler belirginleşir. Erken fark edilmesi ve doğru destekle yönetilmesi mümkündür.

Disleksi Belirtileri Nelerdir?

Her çocukta farklı yoğunlukta görülebilir. En yaygın belirtiler şunlardır:

  • Okumayı öğrenmekte zorlanma
  • Okurken harfleri karıştırma (ör. d-b)
  • Harf sırasını ters algılama veya atlama
  • Okumaktan kaçınma
  • Yazarken sık sık hece veya harf atlama
  • Yön karıştırma (sağ/sol)
  • Ezber gerektiren bilgileri hatırlamakta güçlük
  • Konuşurken uygun kelimeyi bulmakta zorlanma
  • Dikkat dağınıklığı ve organize olmada zorluk

Bu belirtiler çocuğun motivasyonunu ve özgüvenini olumsuz etkileyebilir. Ancak doğru yaklaşımla disleksiye sahip çocuklar da başarılı bir akademik ve sosyal yaşam sürdürebilir.

Disleksili Çocuklar Neler Hisseder?

Disleksili çocuklar çoğu zaman anlaşılmadıklarını düşünür. Özellikle okul ortamında yaşıtlarından geride kaldıklarını fark ettiklerinde üzüntü, kaygı ve yetersizlik duygusu yaşayabilirler. Çabalarına rağmen istedikleri başarıyı gösteremediklerinde özgüvenleri zedelenir.

Bu yüzden aile ve öğretmen desteği kritik önem taşır. Çocuğun sadece akademik değil, duygusal ihtiyaçlarının da fark edilmesi gerekir.

Disleksi Zekâ Geriliği Midir?

Hayır. Disleksi, çocuğun zekâ düzeyiyle ilgili değildir. Hatta birçok disleksi tanısı almış kişi güçlü yaratıcılık, problem çözme ve sanatsal becerilere sahiptir. Leonardo da Vinci, Albert Einstein, Mozart, Tom Cruise ve Stephen Hawking disleksiliydi.

Disleksi, beynin dili işleme biçiminin farklı olması nedeniyle ortaya çıkar.

Disleksi Tanısı Nasıl Konur?

Eğer çocuğunuzda yukarıdaki belirtileri gözlemliyorsanız, profesyonel bir değerlendirme yapılması önemlidir. Tanı süreci genelde şu adımları içerir:

Gelişim Öyküsü Alma: Çocuğun gelişim, sağlık ve öğrenme süreci detaylıca ele alınır.

Akademik Performansın Değerlendirilmesi: Okuma, yazma ve dil becerileri gözlemlenir.

PASS Uygulaması: (Planning, Attention, Simultaneous, Successive) çocuğun zihinsel işlemleme süreçlerini değerlendiren kapsamlı bir testtir. Planlama, dikkat, ardıl ve eş zamanlı işlem becerilerini ölçerek öğrenme profilini detaylandırır.

CASS Değerlendirmesi: Cognitive Assessment System (CASS), çocuğun bilişsel güçlü ve desteklenmesi gereken yönlerini belirleyen standart bir testtir. Disleksi tanısında beynin bilgi işleme biçimini anlamada önemli bilgiler sunar.

Özgül Öğrenme Güçlüğü Bataryası: Okuma, yazma ve matematik becerilerini değerlendiren test setidir.

Öğretmen Geri Bildirimleri: Çocuğun okul performansı ve sınıf içi davranışları hakkında bilgi alınır.

PASS ve CASS testleri, sadece akademik zorlukları değil, dikkat ve zihinsel işlem kapasitesini de net şekilde ortaya koyar. Böylece eğitim planı daha etkili ve kişiselleştirilmiş hazırlanır.

Disleksi Nasıl Desteklenir?

Disleksi bir hastalık değildir; ilaçla tedavi edilmez. Ancak özel eğitim yöntemleriyle etkili şekilde desteklenebilir. Destek sürecinde şu yaklaşımlar uygulanır:

Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı: Çocuğun güçlü ve gelişime açık alanlarına göre program hazırlanır.

Özel Öğretim Teknikleri: Çok duyulu (görsel, işitsel, kinestetik) öğrenme yöntemleri kullanılır.

Dikkat ve Hafıza Çalışmaları: PASS ve CASS uygulamalarından çıkan sonuçlara göre hedeflenmiş çalışmalar yapılır.

Aile Danışmanlığı: Aileye destekleyici yaklaşımlar öğretilir.

Psikolojik Destek: Özgüven geliştirme ve duygusal dayanıklılığı artırma çalışmaları yapılır.

Sabır, anlayış ve düzenli destekle disleksiye sahip çocuklar potansiyellerini ortaya çıkarabilir.

Ailelere Öneriler

Disleksi sürecinde çocuğunuzu desteklemek için şu adımları izleyebilirsiniz:

Eleştiriden uzak, cesaretlendirici bir yaklaşım benimseyin.

Başarılarını küçük de olsa mutlaka takdir edin.

Okuma yazmayı eğlenceli hale getirecek materyaller kullanın.

Çalışma sürelerini kısa tutun, sık molalar verin.

Rutinler oluşturun ve sürdürülebilir olun.

Uzmanlardan gelen yönlendirmelere sadık kalın.

Sabırlı olun, her çocuğun öğrenme hızı farklıdır.

Unutmayın, çocuğunuz farklı öğrenir ama öğrenebilir.

Ne Zaman Uzmandan Destek Almalısınız?

Aşağıdaki durumları fark ediyorsanız değerlendirme için bir uzmana başvurmanız faydalı olur:

  • Okuma-yazmada belirgin gerilik
  • Sık harf-karıştırma ve hatalı okuma
  • Derslerden kaçınma ve isteksizlik
  • Özgüven kaybı ve sosyal çekilme
  • Okul başarısında belirgin düşüş

Erken tanı ve destek, çocuğun eğitim hayatında daha güçlü ilerlemesini sağlar.

Sonuç

Disleksi, doğru yöntemler ve düzenli destekle yönetilebilen bir durumdur. Çocuğunuzun potansiyelini keşfetmesine, özgüvenini geliştirmesine ve öğrenme sürecini daha keyifli yaşamasına katkıda bulunmak mümkündür. Disleksi belirtileri gözlemliyorsanız bir uzman görüşü alabilirsiniz.