Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu (DKB) Nedir ?
Travma gibi psikolojik etmenlerin sonucunda ortaya çıkar. Travmatik durumlarla karşılaşan çocuk zihni yaşadığı yoğun acı ve zorbalığa dayanamaz bu sebeple acıları diğer bir zihnin taşıyacağı şekilde zihni böler. Zihnin bir parçası sanki bu zorlukları yaşamıyormuş gibi olur, acılar ayrışan zihinde durur. Dissosiyasyon, kelime olarak ayrışmayı ifade etmektedir. Klinik düzeyde bozukluk olarak değerlendirilen disosiyasyonda birey, etrafındaki kişilerden ve çevreden bağlantısının tamamen koptuğunu ve içinde bulunduğu duruma yabancılaştığını hisseder. Eski adı çoklu kişilik bozukluğu olan Dissosiyatif Kimlik Bozukluğunda birey, birbirinden farklı özellikleri olan en az iki kimlik örüntüsü sergilemektedir. Ortaya çıkan yeni kimlik veya kimliklere alter denilmekte ve bu alter kimlik ya da kimlikler aniden belirerek bireyin sahip olduğu asıl kimliği bir süreliğine kontrol altına alabilmekte, dolayısıyla birey olduğundan çok farklı bir kişiymiş gibi tutum ve davranışlar sergileyebilmektedir. Her bir alter kimliğin farklı özelliklere, tercihlere, düşünce yapılarına, aksanlara, ilişki kurma şekillerine sahip olduğu gözlemlenmiştir.
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Nedenleri Nelerdir ?
Kişide dissosiyasyon kapasitesi yüksek ise görünürde daha az şiddetli olan yaşam olaylarında da DKB oluşabilir. Önemli olan, çocukta negatif bir duygunun güçlü bir şekilde yaşanması ve zihnin bu güçlü duyguya dissosiyasyonla cevap vermesidir. Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu’na neden olan üç tip travma vardır. Birinci tip travma çocuğun kendisi hedeftir. Çocuğa yönelik aktif bir istismar veya ihmal vardır. İkinci tip travmada çocuk hedef değildir ama var olan olumsuz ortamdan etkilenmiştir. Üçüncü tip travmada ise çocuk erken yaşta ağır bir tıbbi müdahaleye veya ruhsal durumunu etkileyecek bir hastalığa yakalanmıştır. Bu üç tip travma tek başlarına bölünmeye sebep olabildikleri gibi bir kişi birden fazla travma tipini aynı zamanda da yaşayabilir.
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Tedavisi
DKB tedavisi üç ayrı dönemden oluşur. Tedavinin birinci döneminde tanının netleştirilmesi ve stabilizasyonun sağlanması için çalışılır. İkinci dönemde bölünmelere sebep olan travmatik yaşantılar ele alınır. Üçüncü dönemde ise entegrasyon ve yeniden bölünmeksizin sorunlarla baş etme çalışması yapılır. Bu üç dönem çoğunlukla iç içe geçen dönemler şeklindedir. DKB’nin tedavisinde kullanılan temel yöntem psikoterapidir. DKB’nin tek başına ilaç tedavisi ile düzelmesi mümkün değildir. Psikoterapi ile tamamen düzelebilir. DKB tedaviye en iyi yanıt veren rahatsızlıklardan biridir.
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu DSM-5 Tanı Kriterleri
İki veya daha fazla alter kimlik varlığı: Kimlik bölünmesi iki veya daha fazla alter kimliğin varlığıyla kendini gösterir. Alter kimliklerin kendilerine has isimleri, yaşları, cinsiyetleri veya özellikleri olabilir. Alter kimlikler kişi tarafından belirtilebileceği gibi başka kişiler tarafından da fark edilebilir.
Hafıza boşlukları: kişi geçmişe dair birçok şeyi unutabileceği gibi gündelik olayları ve kişisel bilgilerini de unutabilir. Bu unutma hali normal bir unutkanlıkla açıklanamayacak şekildedir.
İşlevsellikte azalma: Belirtiler hayatında sıkıntıya neden olur. Kişinin birçok farklı alandaki (sosyal ilişkiler, iş hayatı, akademik hayatı) işlevselliğini azaltır.
Kültürel ya da dinsel uygulamanın parçası olmaması: Belirtiler kültürel ya da dinsel bir uygulamayla ilişkili değildir. Kültürel ya da dinsel öğeler ile açıklanamaz.
Belirtilerin fizyolojik başka bir sebebinin olmaması: Bu belirtiler madde kullanımı ya da başka sağlık problemine bağlı olarak çıkmaz.
Kaynakça
YANIK, M. (2018) Bölünmüş Zihinler Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu’nun Tanı ve Tedavisi, İstanbul: İstanbul Medikal Sağlık ve Yayıncılık Hiz. Tic. Ltd. Şti.
TUNA, E. , ÖNCÜL-DEMİR, Ö. (2022) DSM 5’ e Göre Anormal Psikoloji, Ankara: Atlas Akademik Basın Yayın Dağıtım Tic. Ltd. Şti.
