Makale

OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB)

01.01.1970

OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB)

Bazen bazı kişiler bir işi yapıp yapmadıklarından, yaptılarsa doğru yapıp yapmadıklarından, kapıyı kontrol edip etmediklerinden, ellerini yeterince iyi yıkamazsa başına kötü bir şey gelip gelmeyeceğinden, ağzından istemeden kötü bir söz kaçıp kaçmayacağından bir türlü emin olamazlar. Böyle sıkıntı veren ve kişinin isteği dışında aklına gelen ve önleyemediği düşüncelere psikolojide “obsesyon” adı verilir. Obsesyonlar kişinin kendisine yabancı ve rahatsızlık vericidir. Obsesyonlar düşünce olabildiği gibi görüntü olarak da kişinin zihnini meşgul edebilir Bu düşünce ya da görüntülerden günlük yaşamda daha çok “takıntı” olarak bahsedilir.

Kişi bu tür düşüncelerle baş etmek ve sıkıntılarından kendisini kurtarmak için çözüm aramaya başlar. Bu çözümler ocağın açık kalıp kalmadığını tekrar tekrar kontrol etmek, aklından her şeyi üçer kez tekrar etmek gibi bir takım davranış ya da düşünceler olabilir. Kişinin başvurduğu tüm bu çözüm yollarına psikolojide “kompulsiyon” adı verilir. Tüm bunlar kişiye saçma gelse dahi kişi bunları yapmasına engel olamaz.

Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) ise obsesyon ve/veya kompulsiyonların görüldüğü psikolojik bir rahatsızlıktır. OKB, kişide fazlasıyla kaygı yaratır ve kişinin günlük hayatını olumsuz yönde etkiler. Genellikle süreğendir, bazen dönemsel alevlenmeler görülebilir.

OKB genellikle ergenlik ya da genç yetişkinlik (18-25 yaş) döneminde başlasa da çocuklarda da görülebilmektedir. Yapılan araştırmalarda OKB’ nin yaygınlığı %2-3 olarak belirlenmiştir.

Her takıntılı düşünce ya da davranış kişinin obsesif kompulsif bozukluğa sahip olduğu anlamına gelmez. Bazı şeylerden emin olmamak ve tekrar tekrar kontrol etmek, düzenli olmak, titiz olmak vb. herkesin yapabileceği şeylerdir. Ancak bu tür düşünce ve davranışlar kişinin günlük işlevselliğini etkileyecek ve kısıtlayacak şekilde şiddetli ve yoğun hale geldiğinde OKB’ den söz edilebilir. Örneğin, evden çıkıp apartman kapısına gittiğinde ütünün fişini prizden çekip çekmediğinden emin olmama hali ve dönüp kontrol etme herkesin yapabileceği bir şeydir. Ancak bunu sürekli yapmak, çok sayıda kontrol etmek, gidilecek yere bu yüzden geç kalmak OKB’ nin işareti olabilir.

Sık Görülen Obsesyonlar:

Pislik ya da mikro bulaşmasından korkma: Mikrop, ter ya da idrar gibi iğrenilen ya da hastalık bulaştıracağı düşünülen korkulan durumla ilgili aşırı bir zihinsel uğraş. Böyle bir durumda genelde aşırı yıkama, evde yaşayan tüm bireylerim tamamen temizlenmesi ile uğraşma gibi kompulsiyonlar ortaya çıkar.

Simetri/ kesinlik ihtiyacı: Her şeyin tam ve kesin bir düzeni olması gerektiğini düşünmektir. Böyle bir durumda genelde evdeki eşyaları simetrik yerleştirme, ayrıntılı kategoriler oluşturma gibi kompulsiyonlar ortaya çıkar.

Emin olamama: Bir şeyi doğru ya da tam yapıp yapmadığına emin olamama ve bununla çok meşgul olma halidir. Emin olamama sonucu ocağı tekrar tekrar kontrol etme gibi kompulsiyonlar ortaya çıkar.

Başkalarına ya da kendine zarar verme: Kontrolünü kaybedip yakınlarına ya da kendine zarar verebileceği gibi düşüncelerle aşırı uğraşma hali. Bunun sonucunda kesici aletlerden uzak durmak, çocuğunu kucağına almaktan kaçınmak gibi kompulsiyonlar ortaya çıkar.

Cinsellik: Cinsel içerikli düşüncelerden ve cinsel konuşmalardan dolayı aşırı kaygılanma halidir. Cinsel ilişkiden kaçınma, karşı cinse bakmaktan kaçınma gibi kompulsiyonlar ortaya çıkabilir. 

Dinsel düşünceler: Din ile ilgili aşırı kaygı ve aşırı uğraşma halidir. Günahkar olmaktan korkma gibi düşüncelere rastlanır. Bu gibi düşünceler sonucunda da tekrar tekrar abdest alma, sürekli besmele çekme gibi kompulsiyonlar ortaya çıkar.

            Bazı düşünce ve davranışların OKB belirtisi olup olmadığını anlamak güçtür. Ancak yukarıda yer alan bilgiler doğrultusunda sizde OKB olduğunu düşünüyorsanız bu konuda çalışan bir psikoloğa ya da psikiyatriste başvurmanızda fayda bulunmaktadır.

Kaynaklar:

  • Davison, G. C. & Neale, J. M. (2004). Anormal Psikolojisi. (7. Baskı). (İ. Dağ, Çev. Ed.). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
  • Öztürk, M. O. & Uluşahin, A. (2014). Ruh sağlığı ve bozuklukları I. (12. Baskı). Ankara: BAYT Yayınları.