BORDERLINE (SINIRDA) KİŞİLİK BOZUKLUĞU
Borderline kişilik bozukluğunda temel özellik tutarsızlık ve dürtü kontrol sorunudur. Tutarsızlık ve dürtü kontrol sorunu insanlar arası ilişkilerde, kimlik duygusunda ve duygulanımda belirgindir. Genel olarak görülme sıklığı %2-3’ dür. Kadınlarda erkeklerden 3 kat daha fazla görülür.
Bu kişiler terk edilme korkusu yaşarlar. Gerçek ya da hayali bir terk edilmeden kaçınmak için yoğun bir çaba (tehdit ya da intihar girişimi gibi) gösterirler. Suçluluk uyandırmak, duygu sömürüsünde bulunmak ya da borçlu bırakmak insanları kontrol altında tutmak için başvurdukları yollardandır.
Kişiler arası ilişkilerinde gerginlik ve tutarsızlık (yerin dibine sokma-yüceltme arasında) hâkimdir. Bu kişiler kendilerine iyi ve yakın davranan kişileri çok çabuk yüceltirken ufak bir nedenden dolayı o kişilere karşı yoğun bir öfke ve aşağılama girişimlerinde bulunabilirler. Çabuk uzaklaşma eğilimlerinden dolayı çok çabuk eş ya da sevgili değiştirirler.
Bu kişiler nasıl biri oldukları, nelerden hoşlandıkları, neleri önemsedikleri, gelecekle ilgili planları, nasıl kişilerle arkadaş olmak istedikleri, nasıl yaşamak istedikleri konularındaki duygu ve düşünceleri sık ve kolaylıkla değişir. Çok kısa zamanlarda bir biriyle zıt arzu, istek, inanç ve düşüncelere sahip olabilirler.
Kendilerine zarar verme olasılığı yüksek dürtüsel davranışlar (aşırı para harcama, uygusuz cinsel davranışlar, madde kötüye kullanımı, hızlı araba kullanma, kumar oynama vb.) gösterirler. Aynı zamanda intihara yönelik davranışlar (jiletle kollarını/göğsünü kesmek, üzerinde sigara söndürmek vb.), girişimler ve göz korkutmalar görülür. Bu davranışların altında önlenemeyen can sıkıntısı ve boşluk duygusu yatmaktadır. Aynı zamanda başkalarının ilgisini çekmek ya da başkalarını cezalandırmak için de bu tür girişimlerde bulunurlar.
Bu kişilerin duygulanımlarında küçük olaylara bağlı büyük değişimler meydana gelir. Aniden büyük bir çöküntü ve yoğun bir sıkıntıya girebilirler. Hislerini tanımlarken “boşluk” ifadesini sıklıkla kullanırlar.
Uygunsuz, yoğun bir öfke ve öfkelerini kontrol altında tutamama sıklıkla görülür. Bunlara ek olarak bu kişilerde terk edilme ya da dışlandıklarını hissettikleri durumlarda kendisine kötülük yapıldığına ilişkin sanrılar ile disosiyatif belirtiler söz konusu olabilir.
Kaynaklar:
Şahin, D. Kişilik Bozuklukları. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı, İstanbul
Doksat, M.(2008). Kişilik Bozuklukları. Türkiye’de Sık Karşılaşılan Psikiyatrik Hastalıklar, 62:239-254